Met dank aan Ida, Ashley en Gudrun. Dit artikel begon als een reactie op de onlangs verschenen tekst Hoe strijden tegen alle vormen van onderdrukking van Erik Demeester (1). Ik ben het oneens met zijn analyse, tijd voor een gesprek. Die analyse is echter niet zo ongewoon in marxistische kringen, ik zie ze regelmatig bij verschillende […]
Het «populistisch moment»
Het «populistisch moment» is een concept dat naar voor geschoven wordt door filosofe Chantal Mouffe. Volgens Mouffe hebben de globalisering, de hegemonie van het financieel kapitaal en de integratie van de sociaaldemocratie in het neoliberaal beleid, geleid tot een «post-democratie». Het principe van het soevereine volk is een holle formule geworden: er is geen soevereiniteit […]
Hoe relevant is darwinisme vandaag?
De evolutietheorie is wezenlijk voor ons begrip van alle geschiedenis van de natuur, inclusief de menselijke soort. Zowel het ontstaan als de inhoud van de theorie zijn omringd met mythen, zodat ze ‘weerlegd’ kan worden door christenen en misbruikt door racisten. Mark Kilian analyseert de oorsprong van The Origin of Species. In het Darwinjaar 2009, […]
Camus versus Sartre
In het naoorlogse Parijs zijn ze de herauten van de menselijke vrijheid. De kranten schrijven uitgebreid over hun trapatsen, want Albert Camus en Jean-Paul Sartre geven een stem aan wie in die tijd jong en zoekend is. Camus en Sartre zijn iconen. En ze zijn vrienden. De vriendschap kan niet blijven duren. De kwestie van […]
Het spook van de ware Marx
Een spook dwaalt door de geschriften van Marx, het spook van de interpretatie. Om dit spook te bezweren publiceerde Franz Mehring, de eerste biograaf van Marx, in 1900 een artikel met als titel De ware Marx. Het heeft weinig geholpen. De diverse stromingen die zich op Marx beroepen zijn het nooit eens geweest over wat […]
Sociaaldemocratie, staat en vooruitgang
In 1928 deed Karl Korsch een (theoretische) aanval op de opvattingen van Karl Kautsky, de paus van de eens glorierijke sociaaldemocratie. Die aanval had onder andere te maken met de manier waarop marxisten de burgerlijke staat moeten opvatten in de strijd voor een socialistische samenleving. Een nog andere Karl had uit de gebeurtenissen van Commune […]
De algemene staking: een paar bedenkingen
Een algemene staking breekt uit omdat de werkende klasse het gevoel heeft met de rug tegen de muur te staan, dat de levensomstandigheden die haar worden opgelegd niet langer getolereerd kunnen worden en dat gezamenlijke strijd van iedereen het enige middel is waarover ze nog beschikt om zich te verdedigen. Het is in de geschiedenis […]
Marx over geld: een prima inleiding
Onlangs bracht de Engelse uitgeverij Verso een herdruk uit van enkele klassieke politiek-economische werken, waaronder het boek van Suzanne de Brunhoff (1929-2015), Marx on Money. Zij bespreekt daarin de geldtheorie van Marx en dat is bepaald geen overbodige luxe. Want van het grootste belang in de huidige tijd van het moderne kapitalisme – en zeker […]
Het gezin, de particuliere eigendom en de staat
Ondanks de mythes over het kerngezin of de heersende clichébeelden omtrent mannen en vrouwen, zijn het kerngezin en de rol van vrouwen daarin niet altijd de norm geweest. Deze zijn ontstaan met het kapitalisme zelf. (1) Friedrich Engels maakte als eerste een materialistische analyse van de manier waarop het gezin zoals we dat nu kennen […]
Bronnenonderzoek: Het speelveld van de vrijheid. Marx, Spinoza, overwegingen over vrijheid en macht
Een prikkelende binnenkomer uit 1672: “Het uiteindelijke doel van de politiek is niet om te heersen of te dwingen, maar om te bevrijden van vrees en de mensen in staat te stellen naar lichaam en geest veilig te functioneren. Het doel van de politiek is de vrijheid.” (1) Getekend: Benedictus de Spinoza (1632-1677). Aangehaald door […]
