Velen vrezen het ergste, de ondergang van de Europese Unie. Het liberale karakter van dit economisch verbond komt hierbij nauwelijks aan bod. Het mag wel iets minder asociaal, maar de vrije markt, de onvervalste concurrentie gesterkt door lage lonen, dat moet behouden blijven: het is immers de grondslag van onze vrijheid.
Het liberale Europa wordt inderdaad bedreigd, wel niet door links, maar door het rechtse, nationalistische populisme dat welig tiert op het wantrouwen van de gemiddelde kiezer tegenover de graaicultuur van de traditionele partijen. De erfgenamen van de sociaaldemocratie graaien mee en hebben geen eigen alternatieve ideologie te bieden. Vandaar de grote zucht van opluchting, toen Macron het haalde op Le Pen. Het fascisme werd teruggefloten en Europa was (voorlopig) gered.Maar de kapers blijven cruisen voor de kust.
Al een hele tijd waarschuwen de gezagsdragers voor de Europese ondergang, maar het klinkt allemaal weinig concreet.
Eurocommissaris Pierre Moscovici (Franse PS) zegt dat “de EU moet veranderen of ze zal ten onder gaan”. Voorzitter Donald Tusk (liberaal-democraat) vindt dat de EU “niet ambitieus genoeg is tegenover China, Rusland, Trump en de rest van de wereld”en dat we “onze trots moeten uitdragen”. Ondervoorzitter Frans Timmermans (PvdA Nederland) vindt dat “teveel mensen, vooral in de lagere middenklassen, het gevoel hebben dat ze niet meetellen”, vandaar het succes van Geert Wilders en C°. Vincent Stuer, speechschrijver van de Europese Commissie, vindt dat de Europese democratie verkeerd begrepen blijft en dat sleutelen aan de structuren daar niets aan veranderen zal: beschikken we immers niet over “751 parlementsleden en 28 democratisch gecontroleerde regeringsleiders”?
De meest idiote verdediging van het neoliberale Europa komt van Euro-parlementair Kathleen Van Brempt (SP.A): “John (Crombez) kan ongegeneerd de pro-Europese kaart trekken. Wij waren altijd al internationalisten”. “De Internationale zal heersen in Europa” horen we in de nieuwe versie van de socialistische hymne. Zopas riep Crombez op om “Europees te kopen”.
Het meest inhoudsloze argument ter verdediging van de Unie is dat deze de oorlog in Europa vermeden heeft. Over de oorlogen die de Europese staten sinds 1945 gevoerd heeft geen woord: Madagaskar, Korea, Algerije, Falklands, Midden-Oosten… geen woord. Maar dat waren koloniale oorlogen en daar geldt een andere logica.
Er zijn drie opeenvolgende pogingen geweest om Europa één te maken onder de hegemonie van een imperialistische mogendheid: Duitsland in de periode 1900-1918, Frankrijk in de jaren 1920 met het verdrag van Versailles, en dan weer opnieuw het Duitsland van Hitler.
Toen Duitsland en zijn bondgenoten in 1945 onvoorwaardelijke de wapens neerlegden ontstond de idee de aloude Europese economische vijandschappen in te dijken binnen één gemeenschappelijke markt. De EEG werd boven de doopvont gehouden door zes imperialistische staten, vier daarvan waren koloniale mogendheden.
Het ging om een transitoire en hybride economische integratie. Waren en kapitaal konden vrij circuleren, de arbeidskracht iets minder. Die Gemeenschappelijke Markt werd uitgerust met pseudo staatsinstellingen gedirigeerd door de “commissie”. De reële macht berustte bij de ministers van de lidstaten. De EEG was het gevolg van de internationalisatie van het kapitaal en de concurrentiestrijd met de V.S.A en Japan.
De vorming van de EU en de uitbreiding van de lidstaten was een vlucht vooruit zonder dat er een bondstaat werd gevormd. De diverse lidstaten hebben nog steeds eigen economische en politieke doelstellingen. Zo schaarde België zich niet concreet achter de Britse premier Thatcher in haar oorlog tegen Argentinië. In de interventies in het Midden Oosten verschilden de lidstaten van mening.
Dit gebrek aan een duidelijke eenvormige diplomatie van de EU verhindert de vorming van een Europees leger. In dat opzicht is het Amerikaanse militaire schild nog steeds onmisbaar voor de EU. Zij die een eigen militaire slagkracht eisen onafhankelijk van de V.S.A. maken zich illusies. Zullen de lidstaten hun militaire bijdragen aan de NAVO verhogen? Misschien krijgt Trump zijn zin.
