Uiters-rechts is in Europa een steeds complexere galaxie. In het EU-parlement zwermen uiterst-rechtse partijen in vele richtingen uit. Enkele groeperen zich rond het Franse Front National (FN), andere vinden elkaar in de fraktie rond de Britse UKIP van Farange, Denen en Finnen zitten in de koepel van de Britse Conservatieven (met N-VA), Hongaarse, Bulgaarse en Duitse gekozenen moeten het doen zonder partners. En daarbuiten zijn er dan nog vele andere stromingen die hypernationalisme, stalinisme, nationaal-bolsjevisme, toeranisme en zo verder in een intercontinentale Euraziatische cocktail gieten. Een cocktail die lieden in het Kremlin bevalt, met als een van de centrale figuren Luc Michel uit Brussel.
Na het failliet van het fascisme, liberalisme en communisme is de tijd aangebroken voor een “vierde wereldvisie”, luidt de stelling van Aleksander Doegin (foto), hoofd van de faculteit sociologie aan de Staatsuniversiteit in Moskou. Zijn belangrijkste medestander is Ivan Demidov, een ideoloog van Poetins partij “Verenigd Rusland”. Doegin is o.a. medewerker van het Italiaanse ‘Eurasia’, promotor van dit rechts gedachtengoed.
GRECE
Erg nieuw is dat allemaal echter niet. Doegins stelling krijgt onder meer bijval van Alain de Benoist, de Franse ideoloog van de Nouvelle Droite rond GRECE (Groupement de recherche et d’études pour la civilisation européenne). De Benoist en co richtten GRECE in 1969 op als een intellectueel labo voor een nieuwe cultuur van rechts, tegen de volgens hen heersende joods-christelijke en marxiserende cultuur met hun verwerpelijke beginselen over gelijkheid. GRECE kreeg een zeer ruime tribune via Le Figaro Magazine dat zowat tien jaar lang hun spreekbuis was. Deze ‘nouvelle droite’ trok klassieke uiterst-rechtse figuren aan, onder meer uit de fascistische Action française.
GRECE beklemtoonde steeds meer zijn anti-liberalisme en anti-amerikanisme, maar beklemtoonde ook zijn verschillen met het Front National, zoals de kritiek op de joods-christelijke cultuur, het paganisme van de pre-christelijke (bijv. Keltische en Skandinavische) culturen, de verdediging van een Europees nationalisme (met zijn “superieure cultuur”)…Archeologen en etnologen werden ter hulp geroepen om de oude wortels bloot te leggen, de oude mythes en legendes af te stoffen die de joods-christelijke dominantie volgens hen had weggedrukt.
Ware Kelten
Die elementen duiken nu weer sterk op, de verheerlijking van de vroege Indo-Europese wortels, de zoektocht naar de Keltische en oud-Germaanse wortels, gemengd met scherpe kritiek op liberalisme en mondialisme die de Europese beschaving zouden bedreigen. De pleidooien voor een sterk Europa dat, bevrijd van het liberale en Amerikaanse juk, kan terugkeren naar zijn eigen waarden, ze duiken in vele uiterst-rechtse bewegingen op. Twintig jaar geleden woonde ik in Milaan een congres bij van de Lega Nord. Het terrein stond vol Keltische symbolen en spelen, er waren boeken te koop over de Keltische wortels van het ‘Padaanse volk’ (Padania, de naam die de Lega aan Noord-Italië geeft) en een ‘wetenschapsman’ beweerde via DNA-onderzoek die Keltische origine te kunnen aantonen.
Russofielen
Die tendensen treffen elkaar in de verdediging van het “Russisch patriottisme” zoals dat door Doegin en co wordt ontvouwd. Vanwaar die verering van Rusland? Ze beschouwen Moskou als het nieuwe ‘Rome’ van een Eurazië dat weerstand biedt aan de “westerse decadentie” en de Amerikaanse dominantie. Moskou dat nee zegt aan het Westen dat zijn waarden verkwanselt en dat patriottische en religieuze waarden in eer herstelt.
Een van de centrale figuren in deze Russofile galaxie is Luc Michel van de Parti communautaire national-européen (PCN). Hij is erfgenaam van Jean Thiriart, collaborateur tijdens de oorlog die de Belgische neofascisten trachtte te groeperen. Michel richtte in 1984 in Charleroi de PCN op die sindsdien als partij een zeer marginaal bestaan kent. Dit groepje maakte o.m. promotie voor het Franse blad ‘Rivarol’ dat al jaren tekeer gaat tegen Marine Le Pen van het FN. Rivarol verdedigt de collaboratie, is bijzonder antisemitisch en vindt Marine Le Pen veel te gematigd… Opvolger Luc Michel had ook al getracht de Belgische neonazi’s in een Front National te verenigen, tot de PCN in het midden van de jaren 1990 met traditioneel uiterst-rechts brak.
Michel ging daarna de Europese, bij uitbreiding Euraziatische, toer op. Niet zonder succes. Hij stichtte het Eurasian Observatory Democracy and Elections (EODE – www.eode.org), officieel een niet-gebonden ngo voor een multipolaire wereld. Dit “observatorium” zond in maart een reeks waarnemers naar het referendum op de Krim over aansluiting bij Rusland. In die missie zaten o.m. drie vertegenwoordigers van het Vlaams Belang (niet gesteund door de partij, zei het VB achteraf). Maar niemand van het Franse FN. Op de website van het PCN wordt dat FN niet gespaard, Stalin daarentegen verheerlijkt, samen met het “nationaal-bolsjevisme”.
Arabische vrienden
Marine Le Pen heeft nochtans in juni een gewezen medestander van Michels PCN benoemd tot verantwoordelijke voor de sector onderwijs: Alain Avello, ‘nationaal-bolsjeviek’ moet zorgen voor een doorbraak van het FN bij leerkrachten, professoren en studenten. Avello past helemaal in de strategie van Le Pen jr. om zogenaamd het lekenkarakter van de staat, ook van het onderwijs dus, te verdedigen (tegen de “islamisering”).
Nochtans verdedigen die PCN en heel wat andere uiterst-rechtse figuren diverse dictaturen in het Nabije Oosten en Afrika. Zowel Avello als Michel stonden op zeer goede voet met de omgeving van de vroegere Libische leider Kadhafi (maar dat geldt natuurlijk ook voor de Franse ex-president Sarkozy) en verdedigen het regime van Assad in Syrië.
Ze houden wel van Arabische dictators, niet van Arabieren in eigen buurt. Een magazine uit de familie van GRECE, “Terre et Peuple” – Résistance Identitaire Européenne, zingt in een recente uitgave de lof van Poetin, maar valt scherp uit tegen de Fransen van Algerijnse afkomst die in Lyon supporteren voor de Algerijnse voetbalploeg. Het zijn die lui die mee in Lyon betogen “we zijn hier in Lyon, niet in Algerije”. Vergetend dat uiterst-rechts oorlog heeft gevoerd om Algerije bij Frankrijk te houden.
Pantoeranisme
De Euraziatische visie is trouwens niet altijd geografisch duidelijk omlijnd. Europa van Dublin tot Vladivostok, maar dan Centraal-Azië met zijn Turkse, Perzische en andere volkeren inbegrepen. Vaak ook Noord-Afrika, Turkije, Iran … erbij. Eurazië is een rekbare entiteit. Ook de Indo-Europese volksgroepen zijn dat, want in recente Euraziatische beschouwingen wordt er ook plaats gemaakt voor de Turkse en Fins-Oegrische volkeren.
Vandaar de aandacht van deze strekkingen voor het “Pantoeranisme”, een visie om alle Turkse en aanverwante volkeren te verenigen. Dat Pantoeranisme is onder meer populair in Hongarije waar elk jaar een groot massafestival rond de Toeranische cultuur wordt gehouden. Toeranen zijn een benaming voor volkeren die eeuwenlang vanuit Centraal-Azië oorlog voerden met de Perzen. Die laatste bleven de benaming Toeranen ook gebruiken toen Turkse volkeren de plaats hadden ingenomen, zodat de benaming op die Turken oversloeg.
Het Pantoeranisme bloeide op bij het einde van het Ottomaanse Rijk. De “Jonge Turken” kozen onder meer de zijde van Duitsland omdat ze hoopten zo Centraal-Azië met zijn Turkse volkeren in te lijven. De Turkse uiterst-rechtse nationalistische partij (MHP), moederorganisatie van de “Grijze Wolven”, verdedigt dat Pantoeranisme. Na de implosie van de Sovjet-Unie droomden ook andere partijen er van de nieuwe staten van Centraal-Azië met Turkije te federeren. Volgens Doegin behoren het Midden Oosten en de Turkse wereld inderdaad tot het Eurazië dat hij voor ogen heeft als bakermat voor het “vierde –isme”.
Racisme?
Die brede visie is soms moeilijk te rijmen met het klassieke racisme van uiterst-rechts. Het racisme heeft niet overal dezelfde zondebokken. Het Hongaarse Jobbik is islamofiel (de islam als bondgenoot tegen de westerse decadentie) maar jaagt op zigeuners en joden. Het antisemitisme is vaak het cement dat uiterst-rechts verenigt, maar ook dat is niet te veralgemenen – zie maar naar het Vlaams Belang en naar Marine Le Pen die daarover in conflict is met haar vader, Jean-Marie Le Pen.
Een deel van uiterst-rechts tracht zelfs te rekruteren onder jongeren van migrantenorigine. In Frankrijk is er de zelfverklaarde nationaal-socialist Alain Soral. Hij richtte in 2007 “Egalité et réconciliation” op om in de probleemwijken waar die jongeren wonen, aanhang te winnen. Soral zat toen bij het FN, maar brak er sindsdien mee. Zijn kompaan is de “komiek” Dieudonné die met zijn “humor” over joden goed scoort bij sommige Arabische en zwarte jongeren.
Oekraïne
Tsjetsjeense milities van Kadyrov (die in Tsjetsjenië met Poetins zegen de sharia invoerde), neofascistische groepen mee in de zogenaamde strijd tegen de fascisten in Kiev.
Maar sommige Euraziaten denken dat ze op termijn ook de echte fascisten uit het westen van Oekraïne aan hun kant kunnen krijgen. Want die zijn tenslotte helemaal niet voor een integratie in de EU die voor hen een decadente club is waar homo’s mogen huwen en waar religie marginaal is geworden.
Gevaarlijk
Dit nieuwsoortig uiterst-rechts is niet minder gevaarlijk dan het klassieke, het is er de voortzetting van, maar her en der in een deftiger kleedje gestoken. Het is vooral gevaarlijk omdat het de indruk wil wekken, en daar al deels in slaagt, dat het helemaal niet uiterst-rechts is. Nationaal-bolsjeviek, dat klinkt toch meer rechts-links? En rechts-links, dat is achterhaald, aldus het klassieke argument van rechts. Tegen de mondialisering, tegen de Amerikaanse dominantie, tegen de Navo, dat klinkt toch links?
Bovendien hebben enkele uiterst-rechtse bewegingen het sociaal discours van links – of dat van links zou moeten komen – gepikt: verdediging van het sociale stelsel (Wilders in Nederland, Deense Volkspartij), veroordeling van het mondialisme dat tot werkloosheid leidt (en vooral: de nationale identiteit zou aantasten). Op die manier werpt uiterst-rechts zich op als sociaal voelende volkspartijen, zeker daar waar de linkse partijen verstek geven.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
