Het was de ambitie van het sociaaldemocratische reformisme om het lot van de gewone mensen te verbeteren. Vandaag heeft het woord reformisme een tegengestelde betekenis gekregen: reformisten verminderen de werkloosheidsuitkering, bouwen de openbare diensten af, verhogen de pensioengerechtigde leeftijd, versoepelen de arbeidswetgeving, enz. De reformisten van toen zijn in de neoliberale newspeak conservatieven geworden, de […]
Het spook van de ware Marx
Een spook dwaalt door de geschriften van Marx, het spook van de interpretatie. Om dit spook te bezweren publiceerde Franz Mehring, de eerste biograaf van Marx, in 1900 een artikel met als titel De ware Marx. Het heeft weinig geholpen. De diverse stromingen die zich op Marx beroepen zijn het nooit eens geweest over wat […]
André Gide kijkt in het hart van het stalinisme
Enige tijd geleden stoot ik in een Trotskibiografie op een passage die meldt hoe de Franse schrijver André Gide de uitgerangeerde revolutionair danig aan ‘t lachen weet te brengen. Ik schrijf er een stukje over: Trotski lacht zich een bult. Waarna mijn aandacht weer naar andere zaken uitgaat, zoals naar het Amerikaanse Partisan Review waarin […]
Sociaaldemocratie, staat en vooruitgang
In 1928 deed Karl Korsch een (theoretische) aanval op de opvattingen van Karl Kautsky, de paus van de eens glorierijke sociaaldemocratie. Die aanval had onder andere te maken met de manier waarop marxisten de burgerlijke staat moeten opvatten in de strijd voor een socialistische samenleving. Een nog andere Karl had uit de gebeurtenissen van Commune […]
De kindercommunes van Pannekoek
Regelmatig heb ik het in deze blog over mijn militante verleden in een kleine trotskistische organisatie. Ooit ga ik vertellen hoe ik daartoe gekomen ben, maar weet nu al dat het niet mijn eerste keuze was. Politiek dakloos als ik toentertijd was, had ik me op menig lichtend pad begeven. Soms bleek het een doodlopend […]
Het onfatsoenlijke fatsoen van George Orwell
De laatste twee romans van George Orwell, De boerderij der dieren (Animal Farm) en 1984 (Nineteen Eighty-Four) zijn ook zijn bekendste. Er werden meer dan 40 miljoen exemplaren van verkocht. Dat komt mede doordat ze als propaganda verspreid werden: waarschuwingen tegen het socialisme. Dan is er ook nog de fameuze lijst van Orwell, waarin hij […]
Het tekort aan democratie
Diverse spraakmakende figuren in Vlaanderen stellen zich vragen over de democratie. Het gaat daarbij enkel over de huidige parlementaire democratie, die van het algemeen enkelvoudig stemrecht met tussenpozen van 4 à 6 jaar. Oorspronkelijk ging het om cijnskiesrecht (alleen wie bezitter was kon oordeelkundig oordelen over het staatsbestuur), dan om meervoudig stemrecht (hoe hoger op […]
Staat het fascisme voor onze deur?
De verkiezing van Donald Trump en de opgang in de wereld van een extreme rechterzijde die zich verschuilt achter een autoritair populisme, roepen het spook op van het fascisme. Het lijdt geen enkele twijfel dat een gespierde rechterzijde, vijand van de vakbondsvrijheden, flink vooruitgang boekt. Maar staat het fascisme nu voor onze deur? In de […]
Hillary Clinton en feminisme
Het hoogste glazen plafond verbrijzelen? Te weinig en te laat. Hillary Clinton is de verliezende winnares van de Amerikaanse verkiezingen. Ze kreeg de “popular vote” met een indrukwekkende twee miljoen stemmen meer dan Trump. Er zijn zelfs vermoedens van onregelmatigheden in bepaalde stembureau’s. Een hertelling van de stemmen komt er aan in drie staten. (1) […]
Kunst, redster in nood
“Cultuur redt de wereld” schrijft Marc Reynebeau in De Standaard, en hij voegt er terecht aan toe: “maar altijd slechts voor eventjes”. Nu het materialistische geloof in de “onzichtbare hand” (markt, neoliberalisme) door de mand valt, keert het geloof weer terug. Tot zover Reynebeau die cultuur hier opvat als “gestolde traditie” waarin “onze normen en […]
